Staw łokciowy

Główną różnicą między tymi dwoma schorzeniami jest przede wszystkim ich medyczna nazwa oraz lokalizacja. „Łokieć tenisisty” jest znany jako entezopatia/tendinopatia bocznego nadkłykcia (lateral epicondyalgia, LE), podczas gdy „łokieć golfisty” to entezopatia/tendinopatia przyśrodkowego nadkłykcia (medial epicondylitis, ME). LE dotyczy bólu i/lub zapalenia ścięgien, które łączą mięśnie przedramienia z zewnętrzną stroną łokcia, natomiast ME to bólu i/lub zapalenie ścięgien przyczepiających mięśnie przedramienia do wewnętrznej strony kości w obrębie łokcia.

Przyczyny i objawy obu schorzeń są zazwyczaj związane z powtarzającym się używaniem łokcia oraz całej kończyny – nie tylko z powodu uderzenia w golfa czy tenisowego zamachu. Na przykład osoby regularnie używające narzędzi ręcznych, takich jak piły łańcuchowe, pędzle, noże itp., są bardziej podatne na LE i ME. Ponadto, powtarzające się ruchy rzutowe podczas uprawiania sportu mogą powodować jedno z tych urazów. 

Objawy zapalenia bocznego nadkłykcia (łokcia tenisisty) zazwyczaj zaczynają się od łagodnego, znośnego bólu, który przychodzi i odchodzi. Z czasem jednak ból zwykle nasila się i może powodować drętwienie lub osłabienie wzdłuż ramienia aż do nadgarstka. Najczęściej łokieć tenisisty występuje u mężczyzn i kobiet w wieku 30-50 lat. Typowe objawy obejmują: ból, pieczenie i/lub drętwienie po zewnętrznej stronie łokcia, słaba siła chwytu. 

Objawy zapalenia przyśrodkowego nadkłykcia (łokcia golfisty) mogą pojawić się nagle lub stopniowo. Typowe objawy obejmują: ból po wewnętrznej stronie łokcia i możliwie wzdłuż wewnętrznej strony przedramienia, sztywność łokcia, słabość mięśni dłoni lub nadgarstk, drętwienie lub mrowienie promieniujące do jednego lub więcej palców – często palca serdecznego i małego.

Złamania i zwichnięcia w rejonie stawu łokciowego są częstymi urazami, które mogą powstać w wyniku różnych mechanizmów, takich jak upadki na wyciągniętą rękę, bezpośrednie uderzenia w łokieć, czy gwałtowne skręcenia. Mechanizm urazu zazwyczaj determinuje rodzaj i zakres uszkodzenia. W przypadku złamań, najczęściej dochodzi do uszkodzenia kości przedramienia – kości łokciowej lub promieniowej. Zwichnięcia łokcia natomiast często są wynikiem gwałtownego skręcenia lub nacisku, prowadzącego do przemieszczenia kości ramiennej względem kości łokciowej.

Patofizjologia tych urazów obejmuje zarówno bezpośrednie uszkodzenie struktur kostnych, jak i wtórne uszkodzenie tkanek miękkich, ścięgien i naczyń krwionośnych. W wyniku urazu dochodzi do stanu zapalnego, obrzęku i bólu, co może dodatkowo ograniczać ruchomość stawu.

Objawy złamań i zwichnięć w rejonie stawu łokciowego obejmują silny ból, widoczną deformację i obrzęk w okolicy łokcia, utratę normalnego zakresu ruchu, a czasem nawet niemożność samodzielnego poruszania ręką. 

Diagnoza opiera się na badaniu fizykalnym oraz potwierdzeniu za pomocą badań obrazowych, takich jak rentgen. Leczenie złamań i zwichnięć stawu łokciowego może być zachowawcze, polegające na unieruchomieniu i rehabilitacji, lub chirurgiczne, zwłaszcza w przypadkach poważnych przemieszczeń kostnych lub uszkodzenia struktur miękkich. Ważna jest szybka interwencja medyczna, aby zapobiec długotrwałym komplikacjom i zapewnić prawidłową rekonwalescencję.

Kaletka wyrostka łokciowego to cienka torebka płynu znajdująca się między kostnym zakończeniem łokcia z tyłu ramienia (wyrostek łokciowy) a skórą. Zwykle ta torebka zawiera tylko minimalną ilość płynu i działa jako amortyzator dla końcówki łokcia. Jednak kaletka może wypełnić się dodatkowym płynem i spuchnąć, jeśli zostanie podrażniona lub zapalona. Stan ten określany jest mianem bursitis/zapalenie kaletki wyrostka łokciowego. 

Częstą przyczyną zapalenia jest uraz, taki jak upadek na łokieć lub uderzenie łokcia o twardą powierzchnię. Może to mieć miejsce podczas każdego wydarzenia sportowego, gdy ktoś upada na łokieć i często opisywane jest wśród graczy piłki nożnej, hokeja, koszykówki i siatkówki. Zapalenie może również wystąpić u osób, które opierają łokieć na twardej powierzchni przez długi czas, w tym podczas pisania na klawiaturze komputera.

Oprócz sportowców i studentów, zapalenie kaletki częściej występuje również u osób wykonujących niektóre zawody, takie jak hydraulicy, górnicy, mechanicy i ogrodnicy. Dodatkowo, osoby z pewnymi schorzeniami, takimi jak dna moczanowa i reumatoidalne zapalenie stawów, mogą być bardziej podatne na rozwój zapalenia kaletki. 

Początkowym objawem zapalenia jest często obrzęk, który rozwija się z tyłu łokcia.
Ból najczęściej występuje przy bezpośrednim nacisku na łokieć, na przykład podczas opierania łokcia na twardej powierzchni. Ból może czasami wystąpić przy zginaniu łokcia. Niektórzy ludzie mogą doświadczać tylko obrzęku bez znacznego bólu.

Osteoartroza to choroba związana z wiekiem, będąca rodzajem artrozy wywołanej zużyciem stawu, jego postępującą degeneracją, na którą wpływa wiele czynników. Zwykle występuje u osób po 50. roku życia, ale może również dotykać ludzi młodszych. Chrzęstna amortyzująca kości łokcia zmiękcza się i zużywa, co prowadzi do zwiększonego obciążenia na tkankę kostną. Z czasem staw łokciowy staje się sztywny i bolesny. Niektórzy pacjenci z diagnozą osteoartrozy łokcia mają w swojej historii urazy tego stawu, takie jak złamanie obejmujące powierzchnię stawową lub zwichnięcie łokcia. Ryzyko wystąpienia artrozy łokcia wzrasta, jeśli:

• Konieczna była operacja naprawy urazu lub rekonstrukcji stawu,
• Występuje utrata chrząstki stawowej,
• Nie można naprawić lub odbudować powierzchni stawowej do stanu sprzed urazu.

Urazy więzadeł prowadzące do niestabilności łokcia również mogą prowadzić do osteoartrozy, nawet jeśli powierzchnia stawowa nie została uszkodzona, ponieważ normalne siły działające na łokieć są zaburzone, co powoduje szybsze zużycie stawu.

W niektórych przypadkach nie występuje pojedynczy uraz łokcia. Praca lub ciężkie działania mogą prowadzić do osteoartrozy łokcia, jeśli na staw nakładane są większe wymagania, niż jest w stanie wytrzymać. Na przykład, zawodowi sportowcy i pracownicy fizyczni narażają swoje łokcie na niezwykle duże obciążenia, co może prowadzić do uszkodzenia stabilizujących więzadeł. W takich przypadkach może być konieczna chirurgiczna rekonstrukcja. Wysokie siły ścinające działające na staw mogą prowadzić do zniszczenia chrząstki w ciągu wielu lat.

Najlepszym sposobem zapobiegania artrozie łokcia jest unikanie urazów tego stawu. Jeśli dojdzie do urazu, ważne jest, aby szybko go rozpoznać i poddać się leczeniu. Osoby zaangażowane w ciężką pracę lub aktywność sportową powinny utrzymywać siłę mięśniową wokół łokcia, zawsze odpowiednio się przygotowywać i stosować poprawną technikę.

Objawy artrozy łokcia to przede wszystkim ból i utrata zakresu ruchu, które mogą nie występować jednocześnie. Pacjenci zwykle zgłaszają uczucie zgrzytania lub blokowania w łokciu.

Zgrzytanie wynika z utraty normalnej gładkiej powierzchni stawowej spowodowanej uszkodzeniem lub zużyciem chrząstki. Blokowanie jest spowodowane luźnymi fragmentami chrząstki lub kości, które odłączają się od stawu i zostają uwięzione między ruchomymi powierzchniami stawowymi, blokując ruch. Obrzęk stawu również może wystąpić, ale zwykle nie pojawia się na początku. Obrzęk występuje później, w miarę postępu choroby.

Nerw łokciowy jest przedłużeniem przyśrodkowej części splotu ramiennego. Jest to nerw mieszany, który dostarcza unerwienie do mięśni przedramienia i dłoni oraz zapewnia czucie w połowie przyśrodkowej czwartej paliczka i całym piątym paliczku (przyśrodkowa strona dłoni) oraz przyśrodkowej części tylnej strony dłoni (rozdzielanie skórne tylnego łokcia). Uwięźnięcie nerwu łokciowego jest drugim co do częstości zespołem uciskowym nerwów w górnej kończynie (po zespole ucisku nerwu pośrodkowego).

Najczęstszym miejscem ucisku nerwu łokciowego jest okolica łokcia, szczególnie w regionie kanału łokciowego lub w rowku nerwu łokciowego; drugim najbardziej prawdopodobnym miejscem jest okolica nadgarstka, zwłaszcza w obszarze struktury anatomicznej zwanego kanałem Guyona. Uwięźnięcie może również wystąpić w przedramieniu pomiędzy tymi dwoma regionami, poniżej nadgarstka (dłoni) lub powyżej łokcia.

Nacisk na nerw łokciowy lub uraz tego nerwu może powodować odnerwienie i paraliż mięśni unerwianych przez nerw. Pacjenci dotknięci tym problemem często doświadczają drętwienia i mrowienia wzdłuż małego palca i przyśrodkowej połowy palca serdecznego. Ten dyskomfort jest często towarzyszy słabości uchwytu i rzadko zanikowi mięśni wewnętrznych. Jednym z najpoważniejszych konsekwencji jest utrata funkcji mięśni wewnętrznych dłoni.

Leczenie nieoperacyjne może odgrywać korzystną rolę w zarządzaniu problemem. Jednak leczenie chirurgiczne jest wskazane, jeśli takie leczenie zachowawcze zawiedzie lub pacjent ma ciężką lub postępujące osłabienie mięśni lub utratę funkcji czuciowych.