Odcinek szyjny kręgosłupa

Krążek międzykręgowy (dysk) to struktura złożona z trzech składników: wewnętrznego jądra miażdżystego, zewnętrznego pierścienia włóknistego oraz płytek granicznych, które umocowują dyski do przyległych kręgów. Przepukliny dysków występują, gdy część lub całość jądra miażdżystego uwypukla się przez pierścień włóknisty. Proces ten może mieć charakter ostry lub bardziej przewlekły. Przewlekłe przepukliny występują, gdy krążek międzykręgowy ulega zwyrodnieniu i wysychaniu (dehydratacji) jako część naturalnego procesu starzenia; zazwyczaj prowadzi to do objawów o powolnym lub stopniowym początku, które mają tendencję do bycia mniej nasilonymi. W przeciwieństwie, ostre przepukliny zazwyczaj są wynikiem urazu, co prowadzi do uwypuklenia się jądra miażdżystego przez defekt w pierścieniu włóknistym. Ten uraz zwykle skutkuje nagłym początkiem bardziej nasilonych objawów w porównaniu do przepuklin przewlekłych. Przepukliny są bardziej prawdopodobne w okolicy tylno-bczonej, gdzie pierścień włóknisty jest cieńszy i nie posiada strukturalnego wsparcia ze strony więzadła podłużnego kręgosłupa. Ze względu na bliskość przepukliny do przechodzącego korzenia nerwowego, przepuklina uciskająca korzeń szyjny przy jego wyjściu może skutkować radikulopatią w związanej z nim dermatomie lub miotomie – zaburzając odpowiednio czucie lub siłę mięśni.

Radikulopatia jest schorzeniem wywołanym uszkodzeniem lub dysfunkcją jednego lub więcej korzeni nerwowych. Charakteryzuje się przede wszystkim zaburzeniem przewodzenia nerwowego i objawami neurologicznymi, takimi jak drętwienie, mrowienie, osłabienie mięśniowe, czy zaburzenia czucia w obszarze unerwianym przez dotknięty korzeń nerwowy. Radikulopatia niekoniecznie musi być związana z bólem.

Ból korzeniowy jest to ból, który rozchodzi się wzdłuż drogi korzenia nerwowego, często opisywany jako ostry, kłując lub palący. Ból korzeniowy jest często skutkiem ucisku na korzeń nerwowy, na przykład przez przepuklinę dyskową. W przeciwieństwie do radikulopatii, ból korzeniowy skupia się głównie na doświadczeniu bólu, a nie na objawach neurologicznych.

Każdy stan powodujący ucisk lub podrażnienie korzenia nerwu rdzeniowego może prowadzić do objawów korzeniowych. U młodszych pacjentów, zazwyczaj w trzeciej i czwartej dekadzie życia, urazy dysku i przepukliny są najczęstszymi przyczynami bólu korzeniowego. Wraz z postępującym starzeniem się organizmu – ból korzeniowy lub radikulopatie zwykle wynikają z zawężenia otworu międzykręgowego na skutek zmian zwyrodnieniowych i zmian stenotycznych. W niemal wszystkich przypadkach radikulopatii szyjnej kluczowym elementem patofizjologicznym jest zapalenie. Może ono wynikać z ostrej przepukliny sąsiedniego dysku szyjnego, który następnie uciska na korzeń nerwu. 

Z wiekiem krążki międzykręgowe stają się mniej elastyczne i tracą zawartość wody. Może to prowadzić do zmniejszenia wysokości dysku i wypuklenia go do kanału kręgowego. Kości i więzadła stawów kręgowych zmieniają się degeneracyjnie i powiększają się, również uwypuklając się do kanału kręgowego. Te zmiany są powszechne po 50. roku życia i ogólnie nazywa się je “zwyrodnieniami kręgosłupa szyjnego/spondylozą” lub “stenozą szyjną”.

Stenoza szyjna może postępować bardzo wolno lub bardzo szybko. Te zmiany powodują zwężenie kanału kręgowego i mogą uciskać rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe. Funkcje rdzenia kręgowego lub nerwów mogą być zaburzone, powodując objawy radikulopatii szyjnej lub mielopatii. (Stenoza szyjna to nazwa dla rzeczywistego zwężenia kanału, podczas gdy mielopatia szyjna wskazuje na uszkodzenie rdzenia kręgowego i jego funkcji). Stenoza nie musi koniecznie powodować objawów; jeśli objawy się pojawią, zazwyczaj wskazują na obecność radikulopatii lub mielopatii.

Około połowy pacjentów z mielopatią szyjną odczuwa ból w szyi lub ramionach; większość ma objawy dysfunkcji kończych górnych i dolnych. Objawy w obrębie kończyn górnych mogą obejmować słabość mięśni, sztywność lub niezdarność w rękach, takie jak niemożność zapięcia guzika, obrócenia klamki lub otwarcia słoika. Objawy nóg mogą obejmować słabość mięśni, trudności w chodzeniu, częste upadki lub potrzebę korzystania z laski lub chodzika, gdy choroba postępuje.Zaburzenia oddawania moczu są również powszechne. 

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn zespołu bólowego stawów międzywyrostkowych. Stawy międzywyrostkowe mogą być podrażnione przez urazy, powtarzające się ruchy lub zmiany zwyrodnieniowe. Jest bardzo powszechne, aby rozwinąć zwyrodnieniowe zmiany w stawach międzywyrostkowych po urazie kręgosłupa, w wyniku urazu krążka międzykręgowego lub wtórnie do zwyrodnienia dysku. Gdy krążek międzykręgowy jest uszkodzony, efekt amortyzujący dysku maleje. Powoduje to większy stres mechaniczny na stawach międzywyrostkowych, ponieważ jest mniej miejsca między ich powierzchniami stawowymi, co może skutkować stanem zapalnym i progresywnym zwyrodnieniem. W torebce stawu międzywyrostkowego można znaleźć czułe na ból zakończenia nerwowe, które są aktywowane przez zapalenie i przeciążenie.

Zła postawa również może powodować nadmierny stres na stawach międzywyrostkowych. W odcinku szyjnym kręgosłupa występuje naturalna krzywizna zwana lordozą szyjną. W tej naturalnej pozycji stawy międzywyrostkowe w szyi są zaprojektowane do obsługiwania pewnej ilości obciążenia mechanicznego. Gdy naturalna krzywizna szyi jest nadmierna, większę obciążenie jest wywierane na stawy międzywyrostkowe. Większość przypadków zespołu bólowego stawów międzywyrostkowych jest diagnozowana na podstawie dobrego wywiadu medycznego i badania fizykalnego. Rentgen lub rezonans magnetyczny szyi może być używany, aby pomóc wykluczyć inne patologie w odcinku szyjnym. Leczenie obejmuje zwykle fizjoterapię, farmakoterapię lub terapię iniekcyjną. 

Kręcz szyi to stan, w którym odcinek szyny kręgosłupa znajduje się w asymetrycznym ustawieniu – nachylając sie dobocznie wraz ze skrętem/rotacją . Dokładna przyczyna tego zaburzenia jest wieloraka. Wrodzona postać częściej występuje u dzieci i może wiązać się z wrodzonym zwichnięciem biodra, prawdopodobnie wynikającym z pozycji płodu w macicy, co prowadzi do uszkodzenia mięśni szyi. Nabyta forma kręczu szyjnego może być spowodowana podrażnieniem więzadeł w odcinku szyjnym z powodu zapalenia, urazu lub gwałtownego ruchu. Do dodatkowych przyczyn należą spanie w niewygodnej pozycji, uraz mięśni szyi przy porodzie, oparzenia lub jakikolwiek inny uraz powodujący bliznowacenie skóry lub mięśni. Kręcz szyjny może także być stanem wtórnym wynikającym z przesunięcia/asymterii stawów międzywyrostkowych, przepukliny dysku czy infekcji. Objawy to między innymi ból mięśni szyi, niemożność obrócenia głowy, skurcz mięśni szyi i niewygodne położenie głowy. Diagnoza zazwyczaj opiera się na wywiadzie medycznym i badaniu fizykalnym. 

Zespół posturalny odcinka szyjnego kręgosłupa jest opisywany jako nieodpowiednia postawa/pozycja szyi, ramion i górnej części pleców, która powoduje ból i napięcie mięśni szyi i górnych segmentów kręgosłupa. Te zespoły charakteryzują się typową postawą z wystającym podbródkiem, zaokrąglonymi ramionami i większym niż normalnie wygięciem do przodu górnej części pleców (nadmierna kifoza piersiowa). Osoby z tym zespołem mogą doświadczać piekącego lub tępego bólu na szerokości ramion i szyi lub bólu podpotylicznego (u podstawy czaszki). Ból jest nasilany przez długotrwałą statyczną postawę i zwykle łagodzony przez ruch. Podczas badania można zaobserwować ograniczoną ruchomość kończyn górnych, sztywne mięśnie piersiowe, zwiększoną sztywność stawów szyi. Zespół ten może być widoczny u sportowców, których dyscyplina wymaga przyjmowania długotrwałych pozycji, np kolarzy. Jest to częsty problem wśród osób pracujących przed ekranem komputera, malarzy i pracowników linii produkcyjnych.

Urazy odcinka szyjnego kręgosłupa, obejmujące złamania, stany zapalne i uszkodzenia mięśni, stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia, mogące prowadzić do trwałych dysfunkcji i wymagające natychmiastowej interwencji medycznej. Złamania kręgosłupa szyjnego często są wynikiem gwałtownych wypadków, takich jak upadki z wysokości, urazy sportowe czy wypadki samochodowe, i mogą zagrażać integralności rdzenia kręgowego. Stany zapalne w obrębie odcinka szyjnego, takie jak zapalenie stawów czy kręgów, mogą prowadzić do bólu, sztywności i ograniczenia ruchomości. Uszkodzenia mięśni szyi, wynikające z nadwyrężenia lub urazu bezpośredniego, manifestują się bólem, obrzękiem i ograniczeniem ruchów, często utrudniając codzienne funkcjonowanie. Wszystkie te urazy wymagają kompleksowej oceny i leczenia, często z udziałem specjalistów takich jak ortopedzi, neurochirurdzy czy fizjoterapeuci, aby zapewnić właściwą rekonwalescencję i uniknąć długotrwałych komplikacji.