Staw kolanowy

Uszkodzenia więzadeł krzyżowych przednich (ACL) i tylnych (PCL) stanowią jedne z najczęstszych urazów kolana, szczególnie wśród sportowców uprawiających dyscypliny wymagające intensywnych ruchów, takie jak piłka nożna, koszykówka czy narciarstwo. Urazy ACL często mają miejsce podczas gwałtownych zatrzymań, zmian kierunku lub podczas lądowania po skoku, co prowadzi do nadmiernego rozciągnięcia i możliwego zerwania więzadła. Z kolei uszkodzenia PCL najczęściej wynikają z bezpośredniego uderzenia w przednią część zgiętego kolana, jak to ma miejsce podczas wypadku samochodowego lub upadku na kolano. Objawy tych urazów obejmują silny ból, obrzęk, niestabilność kolana oraz trudności w pełnym zginaniu i prostowaniu nogi. Diagnoza opiera się na badaniu klinicznym i obrazowaniu za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI). Leczenie może obejmować zarówno metody zachowawcze, jak i interwencję chirurgiczną, w zależności od stopnia uszkodzenia i wymagań aktywności życiowej pacjenta. Rehabilitacja po urazie/rekonstrukcji ACL lub PCL jest długotrwała i obejmuje ćwiczenia wzmacniające, poprawiające zakres ruchu oraz stabilność kolana.

Uszkodzenie łąkotki jest jednym z najczęstszych urazów kolana, dotykającym zarówno sportowców, jak i osoby prowadzące mniej aktywny tryb życia. Łąkotki, będące włóknistymi chrząstkami w kształcie półksiężyców umieszczonymi w stawie kolanowym, działają jak amortyzatory między kością udową a piszczelową, stabilizując staw i rozkładając nacisk podczas ruchu. Uszkodzenie może wystąpić w wyniku nagłego skręcenia kolana przy obciążonym stawie, często podczas uprawiania sportów wymagających dynamicznych zmian kierunku ruchu, takich jak piłka nożna czy koszykówka, ale także jako rezultat degeneracji związanej z wiekiem.

Objawy uszkodzenia łąkotki obejmują ból w okolicy kolana, obrzęk, trudności z pełnym zginaniem lub prostowaniem nogi oraz uczucie blokowania lub “zacinania się” stawu kolanowego. W niektórych przypadkach pacjenci mogą odczuwać niestabilność kolana lub wrażenie „wyślizgiwania się” stawu.

Diagnostyka zazwyczaj obejmuje badanie kliniczne oraz obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI), które pomaga określić rodzaj i zakres uszkodzenia. Leczenie uszkodzeń łąkotki może być zarówno zachowawcze, obejmujące fizjoterapię i ćwiczenia wzmacniające, jak i chirurgiczne, zwłaszcza w przypadku cięższych urazów lub braku poprawy po terapii zachowawczej. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe dla zapobiegania długotrwałym komplikacjom i zapewnienia efektywnej rehabilitacji.

Choroba zwyrodnieniowa kolana, znana również jako gonartroza, jest postępującą dolegliwością związaną z degeneracją chrząstki stawowej i zmianami w tkankach otaczających staw kolanowy. Jest to jedna z najczęstszych form artrozy, szczególnie u osób starszych oraz u tych, którzy są narażeni na przewlekłe przeciążenia stawu, na przykład w wyniku nadwagi, urazów lub intensywnych aktywności fizycznych.

Charakterystyczne objawy choroby zwyrodnieniowej kolana obejmują ból, sztywność, ograniczenie zakresu ruchu, a czasem obrzęk w okolicy stawu. Ból zwykle nasila się podczas aktywności, takich jak chodzenie, bieganie czy schodzenie ze schodów, i może ustępować podczas odpoczynku. W miarę postępu choroby, uszkodzenia chrząstki mogą prowadzić do zmian kostnych, takich jak tworzenie się osteofitów (ostrogi kostne) oraz do zniekształceń stawu.

Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej kolana opiera się na badaniu klinicznym oraz obrazowaniu radiologicznym, które pomaga ocenić stopień zaawansowania choroby. Leczenie jest zazwyczaj zachowawcze i obejmuje zarządzanie bólem za pomocą leków przeciwzapalnych, fizjoterapię, ćwiczenia wzmacniające i poprawiające zakres ruchu, a także zmiany w stylu życia, takie jak redukcja masy ciała i unikanie czynności obciążających kolano. W zaawansowanych przypadkach, kiedy inne metody leczenia zawodzą, rozważa się leczenie operacyjne, na przykład przez endoprotezoplastykę kolana. Wczesna interwencja i kompleksowe podejście do leczenia są kluczowe dla łagodzenia objawów i spowolnienia postępu choroby.

Objawy uszkodzenia łąkotki obejmują ból w okolicy kolana, obrzęk, trudności z pełnym zginaniem lub prostowaniem nogi oraz uczucie blokowania lub “zacinania się” stawu kolanowego. W niektórych przypadkach pacjenci mogą odczuwać niestabilność kolana lub wrażenie „wyślizgiwania się” stawu.

Diagnostyka zazwyczaj obejmuje badanie kliniczne oraz obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI), które pomaga określić rodzaj i zakres uszkodzenia. Leczenie uszkodzeń łąkotki może być zarówno zachowawcze, obejmujące fizjoterapię i ćwiczenia wzmacniające, jak i chirurgiczne, zwłaszcza w przypadku cięższych urazów lub braku poprawy po terapii zachowawczej. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe dla zapobiegania długotrwałym komplikacjom i zapewnienia efektywnej rehabilitacji.

Patologie stawu rzepkowo-udowego obejmują szereg dolegliwości wpływających na staw znajdujący się między rzepką (kostką znajdującą się na przedniej części kolana) a kością udową. Są to częste problemy, zwłaszcza wśród sportowców i osób aktywnych fizycznie.

1. Zespół Bólowy Rzepki: Charakteryzuje się bólem wokół lub za rzepką, często związanym z przeciążeniem, złym ustawieniem rzepki lub niedostateczną mobilnością stawu.

2. Chondromalacja Rzepki: Degeneracja chrząstki stawowej rzepki, prowadząca do jej zmiękczenia i bólu, szczególnie przy zginaniu kolana i schodzeniu po schodach.

3. Niestabilność Rzepki: Dotyczy przypadków, w których rzepka nie pozostaje we właściwym ułożeniu, co może prowadzić do częstych zwichnięć lub podwichnięć.

4. Zapalenie Ścięgien: Może występować wokół stawu rzepkowo-udowego, zwłaszcza w ścięgnach mięśni czworogłowych uda.

Objawy patologii stawu rzepkowo-udowego mogą obejmować ból, obrzęk, uczucie trzaskania lub blokowania stawu oraz trudności w pełnym zginaniu lub prostowaniu kolana. Przyczyny mogą być różnorodne, w tym urazy, przeciążenia, wady biomechaniczne czy zmiany zwyrodnieniowe.

Diagnostyka opiera się na badaniu klinicznym oraz obrazowaniu za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI) lub rentgena. Leczenie zazwyczaj obejmuje fizjoterapię, ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące, zmiany w aktywności fizycznej oraz leczenie farmakologiczne. W niektórych przypadkach może być konieczna interwencja chirurgiczna, zwłaszcza w przypadku chronicznej niestabilności lub zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych.

Torbiel Bakera, znana również jako torbiel podkolanowa jest wypełnioną płynem torbielą, która formuje się w tylnej części kolana. Zazwyczaj znajduje się między mięśniem półbłoniastym a przyśrodkową głową mięśnia brzuchatego łydki.

U dorosłych torbiele Bakera często powstają w związku z degeneracyjnymi stanami kolana. Jednym z najczęstszych powiązań obserwuje się w przypadku degeneracyjnych pęknięć łąkotek. U dzieci torbiele podkolanowe częściej pojawiają się jako stan pierwotny. W przeciwieństwie do dorosłych, u dzieci torbiele te powstają z przepukliny tylnego synowium/torebki maziowej stawu kolanowego.

Torbiele Bakera najczęściej spotykane są u dorosłych z historią urazów (np. pęknięcia chrząstki lub łąkotki, uraz kolana), w związku z degeneracyjnymi lub współistniejącymi chorobami stawu kolanowego (np. osteoartrozą, reumatoidalnym zapaleniem stawów, zakaźnym zapaleniem stawów, pęknięciami łąkotek), lub bezobjawowo jako przypadkowe odkrycie.

Torbiele Bakera tworzą się i mogą się powiększać na skutek gromadzenia się i wycieku płynu maziowego, który lokalizuje się między mięśniem półbłoniastym a przyśrodkową głową mięśnia brzuchatego łydki. W niektórych przypadkach normalne zmiany anatomiczne obejmują fizjologiczne otwory w torebce stawowej lub defekty w tylnej torebce stawu kolanowego, które są zasadniczo połączone z kaletką między mięśniem brzuchatym łydki a mięśniem półbłoniastym. Torbiele podkolanowe znajdują się po przyśrodkowej stronie dołu podkolanowego.

Choroba Osgooda-Schlattera jest częstą przyczyną bólu przedniej części kolana wśród młodych sportowców. Klasyczne objawy kliniczne to bezurazowy, powolny początek bólu w przedniej części kolana z bolesnością w miejscu przyczepu więzadła rzepki do guzowatości kości piszczelowej. Schorzenie jest samoograniczające się i występuje wtórnie do powtarzających się aktywności związanych z cyklicznym obciążeniem mechanicznym, takich jak skakanie i sprinty. Poziom bólu dyktuje ogólne leczenie, a zarządzanie obejmuje leczenie objawowe z zastosowaniem krioterapii i NLPZ, jak również modyfikację aktywności i względny odpoczynek od czynności wywołujących ból, w połączeniu z programem ćwiczeń kończyn dolnych, aby skorygować leżące u podstaw czynniki biomechaniczne. 

Etiologia zespołu pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS) jest kontrowersyjna i prawdopodobnie wieloczynnikowa. Jedna z teorii zakłada, że powtarzające się tarcie pasma biodrowo-piszczelowego (ITB) i bocznego nadkłykcia kości udowej podczas zginania i prostowania prowadzi do stanu zapalnego w obszarze kontaktu ITB. Kontakt między ITB a bocznym nadkłykciem występuje przy 30 stopniach zgięcia kolana, co odpowiada stopniu zgięcia kolana podczas uderzenia stopy o podłoże. Jednak badania anatomiczne nie potwierdziły tej teorii tarcia mechanicznego. Badania histologiczne na preparatach pokazują wysoce unerwioną tkankę tłuszczową, która znajduje się głęboko pod dystalnym ITB. Przypuszcza się, że ucisk tej tkanki tłuszczowej jest źródłem bólu bocznego kolana. Ponadto, inna teoria obejmuje przewlekły stan zapalny wypełnionej płynem kaletki w rejonie ITB, znajdującej się między ITB a bocznym nadkłykciem. Obecnie nie jest jasne, czy któraś z teorii jest najbardziej prawodopodobna dla tego zespołu, czy też ma on charakter wieloczynnikowy.

Do modyfikowalnych czynników ryzyka należą bieganie po pochyłej powierzchni, bieganie po górach/wzgórzach, błędy w technice treningowej i gwałtowne zmiany intensywności treningu. Czynniki anatomiczne, takie jak wewnętrzna rotacja/torsja piszczeli, osłabienie mięśni odwodzących biodro, nadmierna pronacja stopy oraz artroza przedziału przyśrodkowego kolana prowadząca do koślawości kolan, mogą zwiększać napięcie ITB i przyczyniać się do utrwalania patologii. ITBS może być związane również z zespołem bólowym krętarza większego kości udowej z powodu zmienionej biomechaniki biodra i napięcia w kompleksie powięziowym. Ponadto, zespół bólowy rzepkowo-udowy często występuje u tych pacjentów z powodu napięcia przez pasmo rzepkowo-udowe.

Wymiana stawu kolanowego, znana również jako artroplastyka kolana lub całkowita wymiana stawu kolanowego, to procedura chirurgiczna mająca na celu odbudowę powierzchni stawowych kolana uszkodzonego przez artrozę. W operacji tej używa się metalowych i syntetycznych części, aby pokryć końce kości tworzących staw kolanowy, wraz z rzepką. Rozważa się ją dla osób cierpiących na ciężką artrozę lub mających poważne urazy kolana.

Różne typy artrozy mogą wpływać negatywnie na staw kolanowy. Osteoartroza, degeneracyjna choroba stawów, która dotyka głównie osób w średnim wieku i starszych, może prowadzić do rozpadu chrząstki stawowej i przyległych kości w kolanach. Reumatoidalne zapalenie stawów, powodujące zapalenie błony maziowej i prowadzące do nadmiernego wytwarzania płynu maziowego, może skutkować bólem i sztywnością. Artroza pourazowa, czyli artroza spowodowana urazem, może powodować uszkodzenie chrząstki kolana. Celem operacji wymiany kolana jest odbudowa uszkodzonych części stawu kolanowego oraz złagodzenie bólu kolana, który nie może być kontrolowany przez inne metody leczenia.